Πολύς λόγος γίνεται τα τελευταία χρόνια, για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και το πως αυτά θα συμβάλλουν στην διάσωση του περιβάλλοντος. Μια διάσωση που κοστίζει ωστόσο εκατοντάδες λίτρα νερού ανά δευτερόλεπτο, την ερημοποίηση ολόκληρων οικοσυστημάτων και τον ξεριζωμό των ιθαγενών της Λατινικής Αμερικής. Την Τέσλα και τον Elon Musk όλοι τους ξέρουμε, αλλά το τι γίνεται στο «Τρίγωνο του Λιθίου» και τι κρύβεται πίσω από την κατασκευή ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου ελάχιστοι!
picture alliance / Anadolu | Lucas Aguayo Araos – Αεροφωτογραφία των εξορύξεων λιθίου στο Atacama Salt Flat, Χιλή, στις 29 Ιουλίου 2024
Τα βασικά
Το λίθιο, ο «λευκός χρυσός», είναι μέταλλο κομβικό για την παρασκευή των μπαταριών των ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων, ενώ έχει επίσης σημαντικό ρόλο στην αιολική και ηλιακή ενέργεια. Δεν είναι εργαστηριακό προϊόν, ούτε εξορύσσετε, αλλά συλλέγεται κατόπιν εξάτμισης νερού άλμης που συναντάτε σε αλυκές. Τα μεγαλύτερα αποθέματα στη Γη βρίσκονται σε μια περιοχή που εκτείνεται ανάμεσα σε τρεις χώρες, την Χιλή, την Βολιβία και την Αργεντινή· το αποκαλούμενο «Τρίγωνο του Λιθίου». Εκεί βρίσκεται περίπου το 60% των παγκόσμιων αποθεμάτων, που υπολογίζονται στους 45 εκατομμύρια τόνους και φτάνει σε μια αξία τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
Περιβαλλοντικό αποτύπωμα
Αρχικά η διαδικασία παραγωγής του λιθίου απαιτεί τεράστιες ποσότητες νερού. Για παράδειγμα ο Bastian Galvez, επικεφαλής των επιχειρήσεων στο εργοστάσιο εξόρυξης λιθίου της SQM στη Χιλή (Sociedad Química y Minera de Chile), αναφέρει ότι ένα εργοστάσιο χρησιμοποιεί σήμερα περίπου 120 λίτρα νερού ανά δευτερόλεπτο. Αυτό είναι ωστόσο, μονάχα το μισό της ποσότητας που έχει εγκριθεί από την κυβέρνηση. Έρευνες αναφέρουν ότι περίπου 2,2 εκατ. λίτρα νερού χρειάζονται για να παραχθεί ένας τόνος λιθίου. Ένας τόνος λιθίου αγγίζει στην αγορά των Ηνωμένων Πολιτειών την τιμή των 46.000 δολαρίων, ενώ στην Κίνα, βασικό παίκτη της αγοράς, αυτής ανέρχεται στα 76.000 δολάρια. Μπορεί το νερό στις αλυκές να μην είναι πόσιμο, αλλά συνδέεται αφενός με κοντινά ρυάκια και αφετέρου υπόγεια με άλλες πηγές, συμβάλλοντας καταλυτικά στην βιοποικιλότητα των τοπικών οικοσυστημάτων. Οι περιοχές στο «Τρίγωνο του Λιθίου» είναι κατά κανόνα ήδη άνυδρες, οπότε η μεγάλη σπατάλη νερού επιταχύνει ανεπανόρθωτα την ξηρασία και την ερημοποίηση τους
Επιπλέον, οι χημικές ουσίες που απαιτούνται για την επεξεργασία του λιθίου είναι τοξικές. «Η απελευθέρωση τέτοιων χημικών ουσιών μέσω διαρροών, διαρροών ή εκπομπών στον αέρα μπορεί να βλάψει τις κοινότητες, τα οικοσυστήματα και την παραγωγή τροφίμων», αναφέρει πρόσφατη έκθεση της διεθνούς περιβαλλοντικής ακτιβιστικής ομάδας Friends of the Earth. «Επιπλέον, η εξόρυξη λιθίου βλάπτει αναπόφευκτα το έδαφος και προκαλεί επίσης μόλυνση του αέρα».
Πολιτική διάσταση
Ως συνήθως σε αυτά τα θέματα μεταξύ κέρδους, ανθρώπων και περιβάλλοντος, η πολιτική έχει μια ξεκάθαρη στάση. Με βασικό επιχείρημα τις θέσεις εργασίας, εκμεταλλεύεται τα υψηλά ποσοστά φτώχειας, περνώντας και στις τρεις χώρες, διατάξεις ολοένα και πιο φιλικές για τις επιχειρήσεις, ενώ περιορίζονται στρατηγικά τα δικαιώματα διαμαρτυρίας και διαδήλωσης. Χαρακτηριστικά να αναφέρουμε τις διατάξεις του κυβερνήτη Gerardo Morales στην αργεντίνικη περιφέρεια Jujuy το 2023 και την υπογραφεί του συμβολαίου μεταξύ της κυβέρνησης της Χιλής και της SQM, που δίνει στον όμιλο τα δικαιώματα εξόρυξης λιθίου, στην έρημο Ατακάμα της Χιλής, μέχρι το 2060, εύκολα καταλαβαίνει κανείς τις προτεραιότητες και την κατεύθυνση της πολιτικής ηγεσίας.
Ποιος όμως ειλικρινά θα περίμενε κάτι διαφορετικό από μια κυβέρνηση του αυτοαποκαλούμενου άναρχο-καπιταλιστή Javier Milei; Έναν γραφικό τύπο που απεχθάνεται την κρατική υπόσταση και ενσαρκώνει ένα ακραίο ελιτίστικο και νεοφιλελεύθερο πολιτικό ιδεώδες. Ποιος πέφτει από τα σύννεφα για τις διευκολύνσεις που προσφέρει η πολιτική ηγεσία σε έναν όμιλο, σαν αυτόν της SQM, της οποίας πρώην πρόεδρος και σημαντικός επενδυτής με μερίδιο 17%, αποτελεί ο Julio Ponce Lerou, πρώην γαμπρός του Χιλιανού δικτάτορα Augusto Pinochet;
picture alliance/dpa | Lucas Aguayo – Άποψη εργοστασίου παραγωγής ανθρακικού λιθίου και υδροξειδίου του λιθίου της χιλιανής εταιρείας SQM.
Για περισσότερες πληροφορίες και για την διασταύρωση των στοιχείων μπορείτε να επισκεφτείτε:
Α. Τον αγγλικό ιστότοπο https://www.aljazeera.com/features/longform/2024/3/16/surviving-the-white-gold-rush-life-in-south-americas-lithium-triangle-2 όπου φιλοξενείτε άρθρο φίλου που ταξίδεψε μέχρι το «Τρίγωνο του Λιθίου» και φωτογράφισε την εκεί πραγματικότητα.
Β. Όπως και το άρθρο της Κατερίνας Άτση για την Ναυτεμπορική: https://www.naftemporiki.gr/finance/world/1616793/zoi-pano-sto-trigono-toy-lithioy-axias-trisekatommyrion-syntoma-efialtis/