Αν νομίζεις πως η Ελλάδα πάει καλά επειδή το λένε τα δελτία ειδήσεων, η έκθεση του Greekonomics έχει να σου δείξει κάτι πιο ωμό. Η αλήθεια ωστόσο είναι δύναμη και δεν ανήκει σε κανένα πολιτικό κόμμα!
picture alliance / ASSOCIATED PRESS | Petros Giannakouris – Costas Baltas
Τι είναι το Greekonomics και γιατί να σε νοιάζει
Το Greekonomics ξεκίνησε σαν κανάλι στο YouTube από τον αναπληρωτή καθηγητή Οικονομικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Διοίκησης Επιχειρήσεων της Σιγκαπούρης, Κοσμά Μαρινάκη. Με την ήπια, ακριβοδίκαιη και εμπεριστατωμένη του γλώσσα, το κανάλι έχει δημιουργήσει κάτι σαν ένα ανεξάρτητο think tank γύρω του, που προσπαθεί να φέρει την οικονομική ανάλυση πιο κοντά στον απλό πολίτη, χωρίς χρώματα και παρατάξεις.
Πρόσφατα δημοσίευσε μια πάρα πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση, που προσπαθεί, μόνο με δεδομένα και με αυστηρούς επιστημονικούς άξονες να σκιαγραφήσει την πραγματική κατάσταση της ελληνικής οικονομίας. Η Έκθεση για την Ελληνική Οικονομία (Ιούλιος 2025) έχει 87 σελίδες και είναι δωρεάν προσβάσιμη σε όλους εδώ.
Αν και Φιλόλογος από περιέργεια κάθισα και την διάβασα και σκέφτηκα να συνοψίσω στο άρθρο αυτό μερικά πράγματα που μου έκαναν εντύπωση. Η γνώση είναι δύναμη, αυτό είναι αδιαμφισβήτητο, ειδικά αν οι υποδοχές μας είναι ανοιχτές να προσλάβουν αλήθειες που αντιβαίνουν τις πεποιθήσεις και την ιδεολογική μας κατεύθυνση. Εξάλλου όπως λέει και το ίδιο το Greekonomics:
Η οικονομία είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να την αφήσουμε μόνο στους ειδικούς.
Η επίσημη αφήγηση: “πάμε καλά”
«Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε τροχιά ανάπτυξης, η ανεργία πέφτει, οι επενδύσεις αυξάνονται και οι αγορές μάς εμπιστεύονται.» Αν αυτή η φράση σου φαίνεται γνώριμη, είναι γιατί τη διαβάζεις και τη βλέπεις παντού: στα δελτία ειδήσεων, στις ομιλίες του πρωθυπουργού, στις εκθέσεις των διεθνών οίκων αξιολόγησης. Και πράγματι, τα επίσημα στοιχεία επιβεβαιώνουν την αισιοδοξία.Σύμφωνα με την Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος (2024), η ανάπτυξη για το 2024 προβλέπεται στο 2,3 %, και η ανεργία έχει πέσει στο χαμηλότερο σημείο των τελευταίων 15 ετών. Το δημόσιο χρέος αποκλιμακώνεται ως ποσοστό του ΑΕΠ, το Χρηματιστήριο δείχνει άνοδο και η χώρα θεωρείται «ασφαλής» για επενδυτές. Στον δημόσιο λόγο κυριαρχούν φράσεις όπως «success story», «επιστροφή στην κανονικότητα» και «οικονομική σταθερότητα».
Αλλά αυτό είναι μόνο η μισή αλήθεια.
Μια ανάπτυξη που δεν πατάει γερά
Σύμφωνα με την Έκθεση του Greekonomics, η κατανάλωση– που οδηγεί την ανάπτυξη – βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε τουριστικά έσοδα, κρατικές επιδοτήσεις και δανεισμό. Η παραγωγική βάση της χώρας παραμένει αδύναμη. Δεν έχουμε δικό μας τεχνολογικό κλάδο, δεν έχουμε ισχυρή βιομηχανία, και η αγροτική παραγωγή υποχωρεί συνεχώς. Το μόνο που αυξάνεται σταθερά είναι ο τουρισμός – αλλά αυτό δημιουργεί μια ψευδαίσθηση ευημερίας, που καταρρέει μόλις σταματήσει η ροή των επισκεπτών. Η ανάπτυξη, δηλαδή, δεν βασίζεται σε βιώσιμη εγχώρια παραγωγή, αλλά σε εξωτερικές ροές και αυτό σημαίνει ότι είναι εύθραυστη.
Δομικές αδυναμίες και χαμηλές επενδύσεις
Πρώτα απ’ όλα, η παραγωγική βάση είναι εξαιρετικά αδύναμη: η μεταποίηση υποχωρεί, οι μικρές επιχειρήσεις ασφυκτιούν και η καινοτομία είναι σχεδόν ανύπαρκτη, με επενδύσεις στην έρευνα που δεν ξεπερνούν ούτε τον μέσο όρο των Βαλκανίων. Παράλληλα, η αγορά εργασίας παραμένει επισφαλής – σχεδόν 1 στους 3 εργαζομένους αμείβεται με κάτω από 800 ευρώ, ενώ οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης έχουν γίνει κανόνας.
Η υποχρηματοδότηση του δημόσιου τομέα είναι εμφανής σε όλους τους κρίσιμους τομείς: υγεία, παιδεία, συγκοινωνίες, στέγαση. Στα νοσοκομεία λείπει προσωπικό, στα σχολεία λείπουν καθηγητές, οι φοιτητές ψάχνουν στέγη χωρίς επιτυχία και οι πολίτες στριμώχνονται στα ΚΤΕΛ και στον ΟΑΣΑ. Παράλληλα, οι δημόσιες επενδύσεις καθυστερούν ή κατευθύνονται σε έργα βιτρίνας, ενώ η γραφειοκρατία και η αδιαφάνεια υπονομεύουν κάθε μεταρρυθμιστική προσπάθεια. Ακόμη και το λεγόμενο «ψηφιακό κράτος» έχει χτιστεί με παλιά υλικά: εξαρτάται από εργολαβίες, προσωρινές λύσεις και projects που δεν ενσωματώνονται στο θεσμικό οικοδόμημα.
«Σιωπηλή φτωχοποίηση της μεσαίας τάξης»
Η ανισότητα θεριεύει: το 10 % των πλουσιότερων νοικοκυριών κατέχει το 54 % του καθαρού πλούτου, ενώ το 50 % των φτωχότερων διαθέτει μόλις το 4,6 %. Το κράτος δεν αναδιανέμει, ούτε στηρίζει: οι κοινωνικές δαπάνεςείναι κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ το φορολογικό βάρος πέφτει δυσανάλογα στους μισθωτούς και στους μικρούς επαγγελματίες. Την ίδια στιγμή, οι τιμές στα βασικά αγαθά και στα ενοίκια εκτοξεύονται, με αποτέλεσμα η καθημερινότητα να γίνεται αβάσταχτη. Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα χτυπά περισσότερο τα τρόφιμα και την ενέργεια, οδηγώντας σε αυτό που η Έκθεση αποκαλεί «σιωπηλή φτωχοποίηση της μεσαίας τάξης».
Αποφώνηση
Σκοπός δεν είναι να σπείρω τον τρόμο, ούτε να κάνω αντιπολίτευση. Σκοπός είναι να αποτυπωθεί η πραγματικότητα, όσο πιο καθαρά γίνεται και να δοθεί τροφή για σκέψη. Γιατί το πλοίο πάει στραβά, αυτό νομίζω είναι κοινή ομολογία. Και χρειάζονται γενναίες αποφάσεις, από όλους. Γιατί να ξέρετε, κάθε κατάσταση έχει πάντα κάποιους που κερδίζουν από αυτήν. Αν δεν είστε εσείς αυτοί, τότε φανταστείτε ποιοι είναι. Εκείνοι πάντως που κερδίζουν, δύσκολα θα αφήσουν έτσι τα κέρδη τους!