Υπάρχουν λέξεις που μοιάζουν φθαρμένες. «Συνδικαλισμός» είναι μία απ’ αυτές. Αν μεγάλωσες στην Ελλάδα του ’90, η λέξη φέρνει στο μυαλό κομματικά φερέφωνα, καλοπερασάκηδες και εργατοπατέρες που είχαν περισσότερη σχέση με το υπουργείο παρά με το συνεργείο. Κάπως έτσι χτίστηκαν οι προκαταλήψεις. Και κάπως έτσι χάσαμε την ουσία.
Eurokinissi | Michalis Karagiannis – Επεξεργασμένη από εμένα
Τι είναι στ’ αλήθεια ο συνδικαλισμός
Ο συνδικαλισμός δεν είναι τίποτα άλλο από μια ομάδα. Ένα εργαλείο που επιτρέπει σε αυτήν την ομάδα ανθρώπων να ενώσουν τα αιτήματά τους και να διαπραγματευτούν ως ενιαίο σώμα. Είναι η φωνή του εργαζόμενου, ειδικά όταν η δική του φωνή δεν φτάνει. Κι όσο οι ανισότητες μεγαλώνουν, τόσο πιο χρήσιμο γίνεται. Και να πούμε το αυτονόητο, τα συνδικάτα δεν είναι ιδιοκτησία καμίας αριστεράς ή πολιτικής πλευράς, αλλά ανήκουν σε όλους όσους έχουν μία εργασία και δεν είναι ούτε πρέπει να γίνουν κομματικά.
Επειδη μας αρέσει πάντα να κοιτάμε το εξωτερικό: Στη Σουηδία, σχεδόν το 70% των εργαζομένων είναι οργανωμένοι σε συνδικάτα. Στη Γερμανία, τα συνδικάτα διαπραγματεύονται σε κλαδικό επίπεδο και έχουν εξασφαλίσει συλλογικές συμβάσεις με αξιοπρεπείς μισθούς. Στην Ισλανδία, κερδίζουν μειώσεις ωραρίου χωρίς μειώσεις αποδοχών. Δεν πρόκειται για ουτοπίες. Είναι η δύναμη της συλλογικής πίεσης.
Τυχαία δεν ήταν
Σκέψου απλά: Είναι τυχαίο πως στα πρώτα χρόνια της λιτότητας, τα συνδικάτα ήταν από τα πρώτα που χτυπήθηκαν και δη με παραδειγματική βαναυσότητα; Νομικά, θεσμικά, κοινωνικά. Όχι, αφού μόνο χωρίς αυτά μπορούσαν να περάσουν όλες οι περικοπές. Γιατί όταν είσαι μόνος μπροστά στο αφεντικό, δεν υπάρχει διαπραγμάτευση ας είμαστε ειλικρινής, υπάρχει εκβιασμός. «Φύγε εσύ, έλα εσύ… κι άμα δεν θέλεις αύριο θα βρω άλλον». Να το ελαφρύνουμε: είναι σαν τα μακαρόνια, πάρε ένα και θα σπάσει μόνο με λίγη πίεση, πάρε όμως όλο το πακέτο στα χέρια σου και δες πόσα μπορείς να σπάσεις!
Επίσης όταν υπάρχει οργή και αδικία, το πρώτο που θέλεις να εξουδετερώσεις είναι αυτόν που μπορεί να τη μετατρέψει σε συλλογική διεκδίκηση. Αυτό είναι ο συνδικαλισμός, με όλα του τα λάθη, ένα ανάχωμα και μια ασπίδα. Που όχι απλά δεν πέθανε, αλλά σήμερα στις περιπλοκότητα και την ταχύτητα της εποχής, είναι πιο αναγκαίος από ποτέ. Καθώς μην ξεχνάτε, κανένα δικαίωμα δεν είναι αιώνιο και υπάρχει εκεί από μόνο του. Μια μικρή «κρίση» χρειάζεται και οχτάωρο, υπερωρίες, ασφάλειες κλπ. έχουν κάνει φτερά!
Στην εποχή του ατομισμού
Ζούμε στην εποχή του «κάνε brand τον εαυτό σου», του «δικτυώσου», του «αν είσαι καλός, θα ξεχωρίσεις». Μέχρι να απολυθείς. Ή μέχρι να σε πιέσουν για υπερωρίες χωρίς αμοιβή. Τότε καταλαβαίνεις τι σημαίνει να μην είσαι μόνος σου. Ο συνδικαλισμός δεν είναι παρωχημένος. Είναι επίκαιρος όσο ποτέ.
Φυσικά και χρειάζεται ανανέωση. Χρειάζεται να καθαρίσει από κομματικές αγκυλώσεις, να ξαναβρεί επαφή με τη βάση, να γίνει πιο δημοκρατικός. Αλλά η λύση δεν είναι να τον πετάξουμε. Είναι να τον φτιάξουμε ξανά, καλύτερο. Γιατί χωρίς αυτόν, είμαστε γυμνοί.
Και να θυμάστε, ήταν συνδικαλιστές που φώναζαν για την ασφάλεια στα τρένα…
Αν θέλεις να διαβάσεις πιο αναλυτικά στοιχεία και μελέτες για την εργασία και τον συνδικαλισμό στην Ελλάδα, μπορείς να επισκεφτείς το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ.
NurPhoto | Panayotis Tzamaros
dpa | Yorgos Karahalis