Ο Έλληνας φιλόσοφος με το στωικό χαμόγελο και μια ματιά τόσο καθαρή που είδε το μέλλον μας, ίσως πιο καθαρά απ’ ότι το βλέπουμε εμείς οι ίδιοι σήμερα που το ζούμε. Ποιά είναι Η άνοδος της ασημαντότητας και γιατί καλό θα ήταν το βιβλίο αυτό να το ρίξετε ένα βλέφαρο…
Λίγα για τον συγγραφέα
Ο Κορνήλιος Καστοριάδης (1922–1997) ήταν ένας από τους κορυφαίους Έλληνες διανοουμένους του 20ού αιώνα. Έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη Γαλλία, όπου δραστηριοποιήθηκε ως φιλόσοφος, ψυχαναλυτής και πολιτικός στοχαστής. Υπήρξε συνιδρυτής της ομάδας Socialisme ou Barbarie και άσκησε κριτική τόσο στον καπιταλισμό όσο και στον σοβιετικό μαρξισμό, ενώ κεντρική έννοια στη σκέψη του είναι το «κοινωνικό φαντασιακό». Διάλεξα το βιβλίο Η άνοδος της ασημαντότητας γιατί είναι από τα πιο “βατά” για να μπει κανείς στον κόσμο του, χωρίς να χάνει τη φιλοσοφική του δύναμη.
Το έργο
Η Άνοδος της ασημαντότητας (1996) είναι μια συλλογή δοκιμίων που ο Καστοριάδης έγραψε στα τελευταία χρόνια της ζωής του. Μιλά για την παρακμή της δημοκρατίας, την κρίση της πολιτικής, την κενότητα του δημόσιου λόγου και την επικράτηση μιας κοινωνίας όπου το θέαμα, η κατανάλωση και η αδιαφορία κυριαρχούν. Δεν θα βρεις εδώ μια “ιστορία” με αρχή, μέση και τέλος· θα βρεις όμως έναν στοχαστή που παρατηρεί την εποχή του (και δυστυχώς και τη δική μας) με οδυνηρή διαύγεια.
Γιατί να το διαβάσεις
Γιατί λίγοι στοχαστές μιλούν τόσο καθαρά για το τι πάει στραβά με τις σύγχρονες κοινωνίες χωρίς να καταφεύγουν σε κλισέ. Ο Καστοριάδης δεν χαρίζεται ούτε στην Αριστερά ούτε στη Δεξιά: δείχνει ότι το πρόβλημα είναι βαθύτερο, είναι το πώς εμείς οι ίδιοι, ως κοινωνίες, παράγουμε ασημαντότητα και βολευόμαστε σε αυτήν. Αν ψάχνεις ένα βιβλίο που θα σε κάνει να κλείσεις το κινητό για λίγο και να σκεφτείς σοβαρά τι σημαίνει ελευθερία, δημοκρατία και ουσιαστική ζωή, τότε αυτό είναι. Και ναι, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να πεις στο τέλος: «Μα καλά, τα έγραφε το ’96 και ισχύουν ακόμα;»
Η Βιβλιοπρόταση της Εβδομάδας
Η Βιβλιοπρόταση της Εβδομάδας είναι μια σειρά εβδομαδιαίων άρθρων που προτείνουν ένα βιβλίο στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Η επιλογή γίνεται εμπειρικά, με κριτήριο τα προσωπικά μου αναγνώσματα και βιβλία που μου έμειναν, όπως λέμε. Δεν θα βρείτε εδώ λίστες με τα «καλύτερα βιβλία» ή άλλες τέτοιες ανοησίες. Το βιβλίο, όπως η μουσική, είναι και θέμα γούστου, δεν χρειάζεται να συμφωνήσουμε σε όλα!
Στόχος είναι, στην εποχή που ο κόσμος μας φαίνεται να κάνει βήματα προς το σκοτάδι, ενώ παράλληλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν σχεδόν καταβάλει κάθε ελεύθερο μας χρόνο, να δημιουργηθεί με αφορμή αυτήν την σειρά μια κοινότητα βιβλιόφιλων. Τα βιβλία, είναι σαν το παράθυρο που ανοίγουμε στα σπίτια μας για να μπει λίγος καθαρός αέρας. Έτσι η ηρεμία, οι ιδέες, οι σκέψεις και τα συναισθήματα, που μας χαρίζει ένα βιβλίο, ήταν πάντα, αλλά γίνονται σήμερα, ακόμη πιο αναγκαία!