Στην πρόσφατη παρουσίαση της νέας μου ποιητικής συλλογής «Εικόνες από το Βερολίνο» στα Τρίκαλα, υπήρχε καθ’ όλη τη διάρκεια της εκδήλωσης στο βάθος, σαν ταπετσαρία, μια μεγάλη εικόνα. Δίπλα από το εξώφυλλο της συλλογής, πάνω σε μια εικόνα του Βερολίνου, υπήρχε η φράση «Ποίηση για όλους». Πολλοί αναρωτήθηκαν τι σημαίνει αυτήν η έκφραση και γιατί επιλέχθηκε να «στολίσει» την βιβλιοπαρουσίαση.
Εισαγωγή
Η ποίηση είναι επικοινωνία και σαν τέτοια θέλει τουλάχιστον δύο, έναν πομπό κι έναν δέκτη. Καλύτερα θα λέγαμε, έναν που γράφει κι έναν που διαβάζει. Και οι δύο πλευρές είναι εξίσου σημαντικές! Αν και πολλές φορές οι ρόλοι δεν είναι τόσο ευδιάκριτοι, καθώς η ζωή δεν είναι άσπρο-μαύρο, θα το δεχτούμε σε αυτό το σημείο, για να προχωρήσουμε. Η φράση αυτήν, λοιπόν, έχει διττή κατεύθυνση. Απευθύνεται και στους δημιουργούς, αλλά και στους αναγνώστες, με ένα ξεχωριστό μήνυμα. Πάμε να το δούμε!
Η ποικιλία στην ποίηση
Βιβλία γράφονται πολλά, εξίσου υπάρχουν και πάρα πολλοί δημιουργοί. Ο καθένας φέρνει αναπόφευκτα στα έργα του, ένα κομμάτι της προσωπικότητας του, των σκέψεων και των εμπειριών του. Το ίδιο συμβαίνει και στην ποίηση! Πολλές φορές αναφερόμαστε σε αυτήν σαν να αποτελεί ένα ενιαίο πράγμα. Αυτό ωστόσο, είναι μια λανθασμένη αντίληψη. Όπως κάθε τέχνη, για παράδειγμα η μουσική που καταφέρνει πιο εύκολα την διείσδυση στις μεγάλες μάζες, έτσι κι η ποίηση έχει εκατοντάδες «τάσεις» και εκφραστικά μέσα. Όπως κι αυτές με την σειρά τους έχουν χιλιάδες υποκατηγορίες. Μουσική είναι το ρεμπέτικο, μουσική είναι και το Hip-Hop. Κόσμοι ωστόσο χωρίζουν αυτά τα δύο είδη.
Η ποίηση σε αυτό δεν διαφέρει. Υπάρχουν ποιητές που επιλέγουν έναν πιο πειραματικό δρόμο. Αυτοί συμπυκνώνουν τα νοήματα τους και τραβάνε την γλώσσα στα άκρα της, στην προσπάθεια να ανακαλύψουν νέους εκφραστικούς δρόμους. Υπάρχουν αυτοί που τα έργα τους είναι βαθιά ριζωμένα στις εμπειρίες τους, στην καθημερινότητα τους. Αυτοί λειτουργούν με εικόνες και τα ποιήματα τους έχουν συνήθως μια μυθιστορηματική δομή. Υπάρχουν αυτοί που προτάσσουν θεματικά τον έρωτα και το προσωπικό, υπάρχουν αυτοί που στον πυρήνα της έκφρασης τους βάζουν το κοινωνικό και το πολιτικό. Υπάρχουν αυτοί που χρησιμοποιούν μια σκοτεινή και απαισιόδοξη ατμόσφαιρα, όπως υπάρχουν κι εκείνοι που θέλουν να αναδείξουν το φως του κόσμο και τις ομορφιές του.
Για τους αναγνώστες
Αυτό το δεδομένο, για τους αναγνώστες, σημαίνει ένα πολύ απλό πράγμα: ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΦΟΒΟΥΝΤΑΙ την ποίηση. Κι αυτό το λέω, καθώς πολλοί εκεί έξω πιστεύουν πως η ποίηση είναι ένα πράγμα για λίγους. Μόνο για κάποιους καλλιτέχνες και κάποιους ακαδημαϊκούς. ΟΧΙ! Ένα μεγάλο όχι. Η ποίηση είναι για όλους! Ο καθένας μπορεί να ανακαλύψει για τον εαυτό του την ποίηση και να βρει εκείνη που του ταιριάζει. Εκείνη που τον αγγίζει. Όπως στην μουσική, στα μυθιστορήματα ή την ζωγραφική.
Στην Ελλάδα έχουμε την παγκόσμια τύχη η ποίηση, με τους μεγάλους συνθέτες του 20ου αιώνα, να έχει καταφέρει να φτάσει στα χείλη των πολλών. Στην Γερμανία για παράδειγμα δεν είναι έτσι. Η ποίηση εκεί έχει ήδη εγκλωβιστεί σε έναν μικρό κύκλο ακαδημαϊκών και «διανοούμενων». Έχοντας καταλήξει να είναι ένα τσιφλίκι για τέρψη των λίγων. Χάνοντας την επαφή με την κοινωνία, η ποίηση χάνει τον σκοπό της. Γίνεται από επικοινωνία και κουβέντα, ένας μονόλογος. Και στις μέρες που ζούμε, με την τόση πληροφορία και τους τόσους παράλληλους μονολόγους, όπου σχεδόν κανένας δεν ακούει τον διπλανό του ή στο τέλος και τον ίδιο του τον εαυτό από την πολύ φασαρία, είναι καίριο ζήτημα το να μάθουμε να ακούμε και να κουβεντιάζουμε!
Η ανάγνωση είναι η ηρεμία που έχουμε ανάγκη για να ακούσουμε τον εαυτό μας. Είναι το παράθυρο που έχουμε ανάγκη, για να δούμε τον κόσμο γύρω μας. Είναι η συντροφιά εκείνη που χρειαζόμαστε για να καταλάβουμε πως δεν είμαστε μόνοι μας!
5 λόγοι που οι Έλληνες δεν διαβάζουν – chrysargyriou.gr
Για τους δημιουργούς
Στους δημιουργούς τα πράγματα είναι κάπως πιο περίπλοκα. Απλά θα λέγαμε, οι άνθρωποι δεν είναι πάντα καλοί. Έτσι και οι ποιητές ή συγγραφείς. Κάποιοι ακολουθούν προσωπικές φιλοδοξίες. Κάποιοι κάνουν τέχνη για την δόξα, το κοινωνικό στάτους ή τα χρήματα. Αυτοί έχουν προσωπικό συμφέρον η ποίηση να μείνει κλειστεί, να είναι βιλαέτι τους, ώστε από ψηλά να κοιτάνε τους άλλους. Είναι μια εσωτερικευμένη μικρότητα, η οποία ψάχνει τα «μεγαλεία» για να νιώσει σπουδαία. Αυτοί οι δημιουργού, συνήθως, όσο όμορφες λέξεις και αν κολλάνε την μία δίπλα στην άλλη, συμβάλλουν στο να έχει η ποίηση μια κακή φήμη στο κοινωνικό σύνολο. Είναι αυτοί που κάνουν τα ποιήματα τους «ακαταλαβίστικα», ώστε από την μία να κρύψουν την κενότητα τους και από την άλλη να μπορούν να διατηρούν τον μύθο πως είναι κάτι ξεχωριστό. Ρίχνουν το φταίξιμο στους αναγνώστες και παρουσιάζονται σαν κάτι καλύτερο από εκείνους.
Φυσικά ο κάθε δημιουργός ΠΡΕΠΕΙ να εκφράζεται, όπως εκείνος επιθυμεί και επιλέγει. Φυσικά η συγγραφή αρχίζει πρώτα από μια εσωτερική ανάγκη. Το «ποίηση για όλους» δεν σημαίνει πως πρέπει να γράφουμε οτιδήποτε θέλουν οι πολλοί. Σε καμία περίπτωση. Λέει, όμως, ότι έχουμε χρέος να θυμόμαστε, πως στην άλλη άκρη του σκοινιού, στο τέλος μιας σελίδας, βρίσκεται πάντα κάποιος άλλος. Κάποιος που περιμένει να μας ακούσει, κάποιος που είναι πρόθυμος να δώσει ένα κομμάτι από το υστέρημα του για εμάς. Χωρίς τον αναγνώστη, χωρίς την κοινωνία, ποίηση δεν υπάρχει. Όπως είναι γνωστό εξάλλου «τα βιβλία δεν ανήκουν σε αυτούς που τα γράφουν, αλλά σε εκείνους που τα έχουν ανάγκη». Κι αυτό είναι το μεγάλο χρέος των δημιουργών!
Κατακλείδα
«Ποίηση για όλους» δεν σημαίνει πως όλοι πρέπει «σώνει και καλά» να διαβάζουν ποίηση (αν και καλό θα ήταν 😉). «Ποίηση για όλους» σημαίνει, ο αναγνώστης να ξέρει ότι η ποίηση είναι πάντα ανοιχτεί για εκείνον και πόσο σημαντικός είναι για την ύπαρξη της. Σημαίνει, ο συγγραφέας να μην ξεχνάει γιατί γράφει και πως έχει χρέος να δίνει την ευκαιρία σε όλους να την ανακαλύψουν. Φυσικά μπορούσαμε να πούμε πολλά για τον ρόλο του κράτους, τα σχολεία, την οικονομική και ηθική κρίση, και πως όλα συμβάλουν. Αλλά αυτό το κείμενο θα χρειαζόταν χρόνια να γραφτεί. Γι’ αυτό, σε αυτό το μικρό άρθρο, σταθήκαμε μόνο στο πιο σημαντικό, που δεν είναι τίποτα άλλο από το: ΕΜΕΙΣ!