Πως γίνεται να χάνεις τις εκλογές, ενώ έχεις συγκεντρώσει 2.000.000 ψήφους παραπάνω; Πως γίνεται τέσσερις μέρες πριν τις εκλογές, να έχουν ήδη ψηφίσει 60.000.000 πολίτες; Οι ιδιαίτερες αμερικανικές εκλογές φτάνουν στο τέλος τους και το βράδυ της 5ης Νοεμβρίου προμηνύεται μακρύ. Πάμε να δούμε τις καμπάνιες των δύο υποψηφίων και ποιος προηγείται με ποσοστό μικρότερο του 1%.
Εικόνα φτιαγμένη με τεχνητή νοημοσύνη | Grok του X
Εισαγωγή
Η ώρα πλησιάζει για ένα γεγονός, που όσο και να έχουμε σιχαθεί την πολιτική στην εποχή μας, θα επηρεάσει ολόκληρο τον κόσμο. Κι αυτό δεν είναι υπερβολή. Οι αποφάσεις της αμερικανικής κυβέρνησης, είναι γνωστό, πως λόγω της οικονομικής και γεωπολιτικής θέσης της χώρας, ξεπερνούν τα στενά εγχώρια σύνορα. Ήταν ένας μακρύς προεκλογικός αγώνας, τυπικός στις ιδιαιτερότητες της χώρας. Είχε εναλλαγές στους υποψηφίους, σκάνδαλα, εντάσεις, ακριβές καμπάνιες, ψέματα στα κοινωνικά δίκτυα και μία (δύο;) απόπειρα/ες δολοφονίας[1]. Το μόνο που είναι γνωστό σήμερα με σιγουριά, όση σιγουριά μπορεί να υπάρχει σε ένα τόσο ρευστό ζήτημα, είναι πως όλα δείχνουν μια μάχη που θα κριθεί στο νήμα. Το βράδυ της Τρίτης, 5. Νοεμβρίου, προμηνύεται μακρύ.
Τα επιχειρήματα των υποψηφίων
Εδώ θα παρουσιαστούν τα επιχειρήματα, όπως αυτά προωθούνται εκατέρωθεν, χωρίς να σημαίνει πως αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα ή είναι αληθής:
picture alliance / ASSOCIATED PRESS | Evan Vucci
Donald J. Trump
Ο εκπρόσωπος των Ρεπουμπλικάνων, κάνει ότι μπορεί, με το γνωστό του διχαστικό τρόπο και όχημα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ώστε να στιλιζάρει αυτήν την εκλογική μάχη, ως πολιτισμικό γεγονός. Ως «παγκόσμιος ηγέτης των συντηρητικών» προσπαθεί να πείσει πως η εκλογή του συνιστά μια πράξη αντίστασης στους «δικαιωματιστές που θέλουν με την Woke ατζέντα να διαλύσουν τα κράτη-έθνη και να πολτοποιήσουν τους πατροπαράδοτους ρόλους του άντρα και της γυναίκας». Φτάνει στο σημείο δε, να θεωρεί τον εαυτό του, ως το τελευταίο ανάχωμα του δυτικού πολιτισμού, όπως το ξέραμε μέχρι σήμερα. Η ρητορική αυτήν αποσκοπεί ξεκάθαρα στην πόλωση των ψηφοφόρων και την ηρωοποίηση της υποψηφιότητας του.
Η προσωποκεντρική καμπάνια του Τραμπ ενισχύεται από τις πάμπολλες αναφορές του στο «βαθύ κράτος» (deep state). Αυτό, κατά τα λεγόμενα του ίδιου, κάνει ότι μπορεί για να αποτρέψει μια εκ νέου προεδρία του. Ως απόδειξη αυτής του της θέσης χρησιμοποιεί, όχι μόνο την απόπειρα δολοφονίας κατά της ζωής του, αλλά και τις μηνύσεις που τρέχουν εναντίων του ίδιου και τον επιχειρήσεων του. Επίσης οι καταγγελίες του για «νοθεία» στις προηγούμενων εκλογών, υπηρετούν τον ίδιο σκοπό. Ένα αφήγημα το οποίο επιχειρείτε να στηθεί και τις τελευταίες μέρες με παράπονα για τον τρόπο λειτουργίας κάποιων εκλογικών κέντρων και την επιστολική ψήφο. (Όλα αυτά ίσως μας θυμίζουν κάτι και από την εγχώρια πολιτική σκηνή…)
picture alliance / ASSOCIATED PRESS | Alex Brandon
Ένας ακόμη σημαντικός άξονας της ρητορικής του Τραμπ, είναι η οικονομία. «Make America Great Again» είναι ουσιαστικά η υπόσχεση πως με την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, θα επωφεληθούν γενικότερα και οι μεγάλες κοινωνικές μάζες. Με επιχειρηματίες στο πλευρό του να του δωρίζουν εκατομμύριά για τις καμπάνιες και να δημιουργούν κλίμα με τις δημόσιες τοποθετήσεις υπέρ του, όπως ο Εlon Musk, ο Τραμπ έχει καταφέρει να κερδίσει μεγάλο μερίδιο των χαμηλότερων εργατικών τάξεων. Φυσικά οι συγκυρίες των ευνόησαν. Η άνοδος της ισχύς της Κίνας στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, όπως οι πόλεμοι στην Ουκρανία και την Μέση Ανατολή, έχουν πιέσει αρκετά της αγορές, δίνοντας αρνητικό πρόσημο στην κυβέρνηση Μπάιντεν.
picture alliance / ASSOCIATED PRESS | Jacquelyn Martin
Kamala Harris
Η καμπάνια της Χάρις, παίζει επίσης με τα σύμβολα, τοποθετώντας το πρόσωπο της στο κέντρο του ενδιαφέροντος. Γυναίκα, κόρη μεταναστών, έγχρωμη. Που υποδηλώνει: προοδευτική ανοιχτεί κοινωνία. Εξού και η ξεκάθαρη θέση υπέρ των αμβλώσεων. Ένα από τα λίγα απτά πολιτικά ζητήματα που συζητήθηκαν την προεκλογική περίοδο. Η αλήθεια όμως είναι ότι για την Χάρις κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα. Η ανακοίνωση της υποψηφιότητας της έδωσε αρκετό αέρα στους Δημοκρατικούς και στην ίδια την διαδικασία, που μέχρι τότε φάνταζε χαμένη υπόθεση. Αναλυτές την τοποθετούν πολιτικά πιο αριστερά από τον προκάτοχο της. Ωστόσο η χρονικά μειωμένης διάρκειας καμπάνια της, δεν επιτρέπει μεγάλη διείσδυση στην πολιτική της ατζέντα. Είναι δυστυχώς γεγονός, πως μέχρι τώρα, οι τοποθετήσεις της είναι σε μεγάλο βαθμό αμφίσημες. Φαντάζει ότι προσπαθεί περισσότερο να προσαρμοστεί στο κοινό που απευθύνεται και να υπερτονίσει τα λάθη του αντιπάλου της παρά να αναπτύξει ένα οργανωμένο πολιτικό σχέδιο.
picture alliance / ASSOCIATED PRESS | Matt Freed
Όπως το έχουμε δει να συμβαίνει και στις πρόσφατες γαλλικές εκλογές, επικεντρώνεται στο απλοϊκό «ψηφίστε εμένα, γιατί αν δεν βγω εγώ θα έρθει αυτός». Είναι ουσιαστικά μια θλιβερή στρατηγική ετεροπροσδιορισμού. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, ότι επτά χρόνια μετά από την τελευταία του προεδρία οι δημοκρατικοί επιστρατεύουν ακόμη τον Μπαράκ Ομπάμα, ώστε να τρέξει ομιλίες και συνεντεύξεις.
Ποιος κερδίζει τις εκλογές
Το περίπλοκο αμερικανικό εκλογικό σύστημα, μόνο δεν διευκολύνει μια τέτοια πρόβλεψη. Μιλάμε για ένα σύστημα που επιτρέπει σε κάποιον να κερδίσει, ακόμη κι αν έχει στο γενικό σύνολο λιγότερους ψήφους. Να θυμίσω πως πριν από 8 χρόνια, η Χίλαρι Κλίντον είχε 2 εκατομμύρια ψήφους παραπάνω από τον Τραμπ, παρόλα αυτά έχασε τις εκλογές. Αυτό συμβαίνει γιατί στο τέλος μετράει μόνο ο αριθμός των εκλεκτόρων. Είτε κερδίσεις μια πολιτεία με 80%, είτε με μία ψήφο δεν έχει σημασία. Πρέπει να συγκεντρώσεις τουλάχιστον 270 εκλέκτορες από τους συνολικά 538 των 50 πολιτειών. Κάποιες πολιτείες είναι παραδοσιακά κόκκινες, όπως Utah, Texas και Oklahoma, ενώ κάποιες παραδοσιακά μπλε όπως New York, California και Illinois. Η εκλογική αναμέτρηση κρίνεται λοιπόν, στα λεγόμενα Swing States. Πολιτείες δηλαδή, που γέρνουν κατά περίπτωση. Φέτος είναι οι εξής επτά: Arizona (11), Nevada (6), Wisconsin (10), Michigan (15), Pennsylvania (19), North Carolina (16) και Georgia (16).
Με βάση τις δημοσκοπήσεις η Χάρις, αυτήν την στιγμή, έχει ένα ελαφρύ προβάδισμα, καθώς συγκεντρώνει 226, έναντι 119 εκλεκτόρων. Φαίνεται να προηγείται επίσης σε τέσσερα από τα επτά Swing States. Ενώ στον Τραμπ καταλογίζεται η υπεροχή μόνο στην Αριζόνα. Βέβαια το προβάδισμα σε αυτές τις πολιτείες είναι κοντά στο 1%. Ποσοστό, που όπως καταλαβαίνει κανείς εύκολα, εμπίπτει στο πλαίσιο του στατιστικού λάθους. Η πολιτεία της Πενσυλβάνια, έχοντας τους περισσότερους εκλέκτορες μεταξύ των αμφίρροπων πολιτειών, εικάζεται πως θα έχει κομβικό ρόλο στην έκβαση της αναμέτρησης.
Τέλος αυτό ένα στοιχείο που εντυπωσιάζει, είναι πως η πρόωρη ψήφος φέτος σπάει ρεκόρ. Στοιχεία της ΕΡΤ δείχνουν πως την Παρασκευή, 1. Νοεμβρίου, είχαν ήδη ψηφίσει 66 εκατομμύρια Αμερικανοί, είτε αυτοπροσώπως, είτε με επιστολικά.
[1] Αναφέρομαι στο επεισόδιο του γηπέδου γκολφ.